“Editen is voor mij de juiste vertaalslag maken van aangeleverd beeld en geluid naar dat wat de kijker begrijpt,” zegt Marieke Schoenmakers, zittend in haar woonkamer met uitzicht op het Westerpark. Ze werkt aan twee afstudeerprojecten: de documentaire A TOMATO TRAGEDYen de fictiefilm Daar moet nog wat mee. Na de zomer volgt een periode als assistent montage bij Staal, een docuserie over Tata Steel, die begin 2024 bij HUMAN verschijnt. 

Creatief denken krijgt Marieke mee vanuit huis. “Tijdens partijtjes mocht ik van mijn moeder op de muren tekenen, of troep uit de garage halen om een mini-kasteel te bouwen.” Na de middelbare school volgt ze de opleiding Media and Entertainment Management en gaat aan de slag bij videoproductiebedrijf I love work. Ze neemt er uiteenlopende taken op zich: interviewen, produceren, editen en regisseren. “Ik herinner me een interviewmiddag op de Vakantiebeurs. Vreemden aanspreken vond ik lastig. Grappig genoeg was ik voortdurend bezig met dat wat de geïnterviewden moesten zeggen, zodat ik het later kon gebruiken in de montage.”  

“Als ik fulltime aan de slag wilde als editor, moest ik naar de Filmacademie. Ik meldde mij aan en werd direct toegelaten.” Vanaf het begin combineert ze de volledige studie met eigen klussen. Soms beslaat Mariekes werkweek zestig tot zeventig uur. 

In de afgelopen vier jaar heb jij je volledig ondergedompeld in montage. Wat fascineert je aan het beroep van editor in de filmwereld? 
“Mij aansluiten bij de visie van een regisseur, samen een sterke vertrouwensband aangaan en meedenken in het proces. Ik leer steeds beter op mijn eigen ideeën te vertrouwen, te zeggen wat ik denk en daarin sterk te communiceren. Bovendien verdiep ik me graag in uiteenlopende thematiek, vertelvormen en stijlen.” 

“Editen,” vertelt Marieke, “is uitproberen, opnieuw kijken, testen. Het fijne aan mijn vakgebied is dat je de takes praktisch op een tijdlijn in een bewerkingsprogramma kunt plaatsen. Zo zie je wat wel of niet werkt. De juiste vertaalslag maken van aangeleverd beeld en geluid naar dat wat de kijker begrijpt, vind ik fantastisch. Voor mij is dit vakgebied de ideale tussenpositie. Je zou het een driehoeksverhouding kunnen noemen: ik, de regisseur en de kijker.” 

Kun je dieper ingaan op de afstudeerprojecten waarvoor je recentelijk het montagewerk hebt gedaan? 
“A TOMATO TRAGEDY (documentaire, Kiriko Mechanicus), over migranten in Italië die werkzaam zijn op de tomatenvelden, is een vrij experimenteel en dromerig project. Daar moet nog wat mee (speelfilm, Carmen Maria) vertelt over een erfenisverdeling en familiegeheimen. Het verhaal verloopt lineair met een duidelijke plot: een helder begin, midden en eind. “De films verschillen qua vertelling veel van elkaar, dus verdienden ook een andere aanpak. Bij de documentaire zijn we intuïtief gestart. We hebben vooral geluisterd en gevoeld. Bij de fictiefilm begon het met een meer praktische aanpak, namelijk het monteren van een eerste versie op basis van het script. Toch vind ik het heel interessant dat deze verschillende benaderingen een bepaalde wisselwerking kunnen veroorzaken. Zo vond ik het bij de fictiefilm tof om de intuïtieve aanpak uit te proberen, waaruit bijvoorbeeld een nieuwe openingsscène is ontstaan.” 

Hoe werk je het liefst samen met een regisseur?  
“Ongeacht de vertelvorm, wil ik de visie van het verhaal en de regisseur zo duidelijk mogelijk overbrengen. Natuurlijk ligt de focus telkens ergens anders. Bij Kiriko’s documentaire hebben we bij de start van onze samenwerking gesprekken gevoerd over haar boodschap. Het oorspronkelijke idee was een liefdesbrief aan de tomaat. De vertelvorm lag in het begin nog open: quotes, hoofdstukken, titels of gedichten. Vervolgens ging ik aan de slag met het neerzetten van de grote verhaalbogen en plaatste geluid onder de beelden, zodat deze iets teweegbrengen bij de kijker.” Glimlachend vertelt Marieke over het openingsshot, waarover ze heel tevreden is. “Je ziet de opkomende zon, het ochtendgloren. Een geïnterviewde migrant wordt gevraagd wat hij vanmorgen heeft ontbeten. Zijn antwoord luidt: ‘a tomato’.” 

Inzoomend op Daar moet nog wat mee deelt Marieke dat het verhaal er al lag, wat zij in goed overleg heeft aangescherpt. “Carmen schoot een scène met VHS-archiefmateriaal, waar ik erg enthousiast van werd en uitgebreider mee aan de slag wilde. Het VHS-materiaal is gebruikt om een titelsequentie te maken aan het begin van de film. Het geeft een voorproefje van iets dat later in de film een belangrijke rol speelt. Verder heb ik de belangrijke scènes zo lang mogelijk laten voortduren, genoeg rust ingebouwd en gelet op een goed tempoverloop.”

Heb je na het werken aan de verschillende projecten een voorkeur opgedaan voor een van de vormen? 
“De afwisseling houdt me scherp. Bij fictie let ik vooral op belangrijke overgangen en timing. Documentaire is uitdagend omdat het je dwingt meer afstand te nemen. Je benadert het materiaal vanuit een helikopterview en denkt goed na over de grote lijnen.” Het is de reden dat vooral de montage van documentaires Marieke aanspreekt, omdat ze bij dergelijke projecten zoveel mogelijk mag meedenken. Eén ding is zeker: het liefst duikt ze langere tijd in één project. Wel lijkt de afwisseling met commercials haar prettig. “In korte tijd een verhaal vertellen en de focus leggen op het ritme, zoals je doet bij commercials, helpt mij weer bij een dynamische scène in een fictiefilm of documentaire.” 

Wat zijn je toekomstplannen na de Filmacademie? 
“Ik heb stagegelopen bij Pelle Asselbergs waar ik assisteerde bij Onze man bij de Taliban. Hiervoor moest ik uitgebreid de archieven induiken. Researchen is een vak apart, maar spreekt me absoluut aan. Binnenkort werkt Pelle aan Staal, een docuserie over Tata Steel voor HUMAN. Ik ben gevraagd als montage assistent en begin na de zomer.” Mijmerend neemt Marieke een slok van haar koffie. Zonnestralen schijnen kriskras door de woonkamer. “Momenteel trekken docuseries mij het meest. Niet alleen moet ik daarvoor een boog maken in meerdere afleveringen, ook binnen iedere aflevering. Omdat documentair materiaal zelden in een vaste volgorde wordt geschoten, is het werken aan een docuserie op dit punt wat mij betreft het meest uitdagend en leerzaam.”  

Interview door: Gina Miroula