Toekomstige tijd die komt en voorbijgaat - Diana Toucedo

Diana Toucedo werkt aan haar praktijkgericht promotieonderzoek dat draait om de mogelijkheden van montage als vorm van kennis en reflectie, het ontrafelen van het verleden en het voorspellen van de toekomst. De laatste 40 jaar, vanaf de consolidatie van het kapitalisme in Europa en na de val van de Sovjet-Unie, zitten de samenleving en de tijd gevangen in een soort betovering of tovenarij, waarin de werkelijkheid een uniforme eenheid is geworden, samengeperst en bedekt door ideologie. Beelden dragen de sporen van al de sociale, politieke, raciale, ecologische, historische en culturele veranderingen die sindsdien hebben plaatsgevonden. De onderliggende ideologie zou kunnen worden getraceerd via het concept van ‘spell’ (toverspreuk), voorgesteld door de Belgische filosofe Isabelle Stengers, en dat bedoeld is als een metafoor om de diepgaande complexiteit van een beeld te analyseren en te onderzoeken. 

Middels de mogelijkheden die montage biedt, onderzoekt Diana Toucedo de machtsverhoudingen die beelden produceren, door ze te ontkoppelen en opnieuw te combineren om de telkens terugkerende en fascinerende vraag te stellen: wat is een beeld? Welke maatschappelijke relevantie heeft een beeld? Hoe zetten beelden een systematische reflectie in op de historische ontwikkeling van de sociale functie die vervullen? Of op welke manieren draagt de productie van beelden bij tot de vernietiging van de mens?  

Harun Farocki heeft gedurende zijn hele carrière nagedacht over de vraag wat het betekent om met bestaande beelden te werken in plaats van ze zelf te produceren. Het begrip archief - wat is een archief en wat zijn de ideologische implicaties die archivering met zich meebrengen - is een van de hoofdlijnen van het onderzoek van Diana Toucedo, en wordt uitgebreid door het te combineren met de notie van ‘dialectische beelden’ van Walter Benjamin en G. Didi-Huberman. Dit begrip wordt ingezet om de onderliggende spanningen in de geschiedenis bloot te leggen tussen verschillende opvattingen van ‘temporality’ en ‘difference’, en om inzicht te verschaffen in historische omstandigheden. De inherente tegenstrijdigheden en onrechtvaardigheden van de cultuur worden als fossielen in een beeld geëtst. Geschiedenis is dus niet een eenduidig en vaststaand gegeven, maar een levende ‘mogelijkheid’ die voortdurend opnieuw moet worden verbeeld, gefantaseerd en gespeculeerd. Montage kan hiervoor het instrument zijn. Zo nodigen dialectische beelden uit om tegelijkertijd het verleden en het heden te zien. Daarbij wordt gebroken met een patriarchale hegemoniale blik en ideologie en wordt ingezet op een gesitueerde, eco-feministische en posthumane blik. Een positie van waaruit onze archieven worden onderzocht, ondervraagd en bewerkt. Via nieuwe montages die Diana in de montagekamer zal onderzoeken, kan duidelijk worden dat in onze archieven al de toekomstige tijden zijn belichaamd en gecondenseerd; zij laten al onze overlevingsgebaren zien en onthullen als onze blikken en gedachten. Wat zouden we in onze archieven uit het verleden en heden kunnen zien voor onze toekomst?  

Het proefschrift met de werktitel "A future time arriving and passing" maakt deel uit van het onderzoeksprogramma van het Lectoraat van de Nederlandse Filmacademie en het PhD programma van de Pompeu Fabra Universiteit.

Jaar

2021