AI Greenhouse: Cultivating Responsible Engagement with AI in Filmmaking

De recente groei van Artificial Intelligence binnen de creatieve sector is onmiskenbaar. Dit geldt voor filmproductie, immersieve media en cultureel erfgoed. Op dit keerpunt in de geschiedenis beoogt de AI Greenhouse een gedeelde taal te creëren voor het kritisch onderzoeken van AI's impact op film, de creatieve industrie en archieven. Dit gebeurt door middel van artistieke experimenten, praktijkonderzoek en interdisciplinaire samenwerkingen.

Waarom de AI Greenhouse?
Hoe kunnen we op kritische, ethische en duurzame manieren omgaan met AI? AI-technologieën dringen door tot elke fase van mediaproductie. Ze beloven ons werk sneller, kosteneffectiever en minder skills-afhankelijk te maken. Toch brengt elk aspect van deze paradigmaverschuiving een hele reeks vraagstukken met zich mee - creatieve, ethische, ecologische, pedagogische en maatschappelijke - die dringend aandacht behoeven.

Hoe beïnvloedt AI de cognitieve processen die bij filmmaken komen kijken? Welke mogelijke vooroordelen reproduceert het en hoe zal het de menselijke artistieke autonomie aantasten? Hoe kunnen we het hoge energieverbruik aanpakken en duurzame alternatieven vinden? Zal AI complexe culturele verhalen oversimplificeren bij het omgaan met erfgoed? Hoe kunnen we AI aan studenten onderwijzen zonder kritisch denken, creativiteit en menselijke interactie te verminderen?

Het onderzoeksproces
Er bestaat een grote kenniskloof als het gaat om begrijpen hoe AI menselijke creativiteit kan versterken in plaats van verminderen. Wij geloven dat artistieke dialoog een rijke manier kan zijn om de nieuwe kennis die AI biedt te onderzoeken en alternatieve wegen voorwaarts uit te stippelen. Met steun van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) hebben we een onderzoeksprogramma ontworpen dat artistieke verkenning gebruikt om strategieën, praktijken en aanbevelingen te creëren. Zo dragen we bij aan de ethische, duurzame en gemeenschapsgedreven integratie van AI in filmmaking.

Hoe werkt het?
Het tweejarige project wordt uitgevoerd door kunstenaar-onderzoekers Nadia Piet en Pablo Núñez Palma. Het stelt hen in staat een reeks van hun eigen artistieke onderzoeksinitiatieven te ontwikkelen. De structuur van het project haalt inspiratie uit het model van de kas, de Greenhouse: een ruimte die de ethos van zorg, zelfgroei, vernieuwing en duurzaamheid oproept. We streven ernaar een collaboratief, interdisciplinair ecosysteem te creëren waar ideeën op natuurlijke wijze bloeien, met nadruk op de koesterende en cyclische aspecten van innovatie.

Enkele van de thema's waarop we reageren door middel van het AI Greenhouse-programma zijn:

• Verantwoordelijke integratie van AI in filmmaking
• Cultureel behoud door AI
• Interdisciplinaire samenwerking
• Publieke betrokkenheid en onderwijs
• Duurzame AI-praktijken

Wat is het?
Tussen de lente van 2025 en 2027 werken Nadia en Pablo aan hun onderzoek. Tegelijkertijd betrekken ze een diverse gemeenschap van studenten en professionals bij hun publiekgerichte initiatieven, ingegeven door bovenstaande vragen. Uit al deze activiteiten ontstaat de AI Almanac: een uitgebreide verzameling aanbevelingen, tools, best practices, oefeningen en pedagogische richtlijnen voor het ethische en creatieve gebruik van AI in filmmaking.

De AI Almanac wordt samengesteld en verfijnd door vier AI Sandbox-evenementen in samenwerking met AIxDESIGN. Elk van deze evenementen bestaat uit een openbare lezing met discussie, gevolgd door een workshop om gericht te experimenten met ideeën en toepassingen. Het project culmineert in het AI Sandbox Festival.

Voor wie is het?
Samenwerking is cruciaal voor de AI Greenhouse. We openen onze deuren voor een breed spectrum van onderzoekers, filmmakers, beeldend kunstenaars en tech mensen om te experimenteren onder begeleiding van Nadia en Pablo. Tezamen dragen ze bij aan die praktische toolkit voor filmmakers. De uitkomsten van hun betrokkenheid en activiteiten worden stromen ook door naar de bredere filmgemeenschap en daarbuiten. 

Wie zijn erbij betrokken?
Pablo Núñez Palma is experimenteel filmmaker en onafhankelijk onderzoeker. Zijn werk onderzoekt het raakvlak tussen nieuwe technologieën en audiovisuele archieven. Hij heeft een master in Artistic Research van de Universiteit van Amsterdam en een master in Artistic Research in and through Cinema van de Nederlandse Filmacademie. Zijn werk is vertoond op plekken als IDFA, IFFR en het Eye Filmmuseum, waar hij zijn project Jan-Bot toonde. Zijn huidige projecten 'Typologies of Delusion' en 'The Artificial Unconscious' gebruiken generatieve AI om creatieve processen te ondersteunen en ethische vormen van mens-machine-samenwerking te verkennen.

Nadia Piet is ontwerper, onderzoeker en organisator met focus op AI/ML, data, tech, (digitale) cultuur en creativiteit. Gefascineerd door hoe wij technologie vormgeven en technologie ons op zijn beurt vormt, concentreert haar werk zich op deze onderwerpen. Ze stelt participatieve, ‘protopische’ en feministische benaderingen centraal. Zij is ook de oprichter van AIxDESIGN – een gemeenschap van practitioners die AI gebruiken in het streven naar vreugde en rechtvaardigheid.

Het project behoort tot een breder onderzoeksconsortium onder de naam AI Squared. 
Dit project omvat SLOW AI (Visual Methodologies, Hogeschool van Amsterdam) en Archival Landscapes of AI (Informatics Institute & Media Studies, Universiteit van Amsterdam) in samenwerking met onze partners AIxDESIGN, Beeld en Geluid, en Eye Filmmuseum. De AI Greenhouse wordt gefinancierd door een tweejarige subsidie van NWO.

Jaar

2025