“Denken dat oorlogen alleen ver weg voorkomen, is naïef”
Bogomir Doringer confronteert mensen met ingrijpende verhalen van soldaten in Hospitality. Hij studeerde dit jaar af aan de Master of Film.
“Mijn moeder werkt in een ziekenhuis in Servië. Ze vertelde me dat er veel jongeren doodgaan aan kanker. Dat vond ik vreemd, want in Nederland gebeurt dat haast niet.” Bogomir Doringer laat in Hospitality zien dat de conditie van militairen die deel hebben genomen aan overzeese missies na hun terugkomst drastisch verandert. Doringer heeft in september de master film afgerond. Zijn afstudeerproject, Hospitality, is geselecteerd voor het IDFA DocLab en ook in andere landen te zien. Gelukkig maar, want: “Elke kans om mijn project te laten zien, voelt als een volgende stap.”
BOGOMIR & HOSPITALITY
Hospitality is behalve aangrijpend ook een omvangrijk project, je bent er al jaren mee bezig. Hoe is het begonnen? Hoe heeft het project gestalte gekregen? En wat motiveert je?
“Mijn moeder werkt in een ziekenhuis in Servië. Ze vertelde me dat er veel jongeren doodgaan aan kanker. Dat vond ik vreemd, want in Nederland gebeurt dat haast niet. Ik ben op onderzoek uitgegaan en in contact gekomen met soldaten uit allerlei landen. De syndromen waar deze soldaten mee kampen, krijgen van de media verschillende namen: Golfsyndroom, Balkansyndroom... De syndromen worden daardoor gelokaliseerd als probleem van een regio. In Hospitality wil ik aangeven dat het geen lokaal maar een globaal probleem is.”
“Door soldaten uit allerlei landen aan het woord te laten, benoem ik de omvang van het probleem. Hospitality gaat over militairen die terugkeren uit oorlogsmissies en doodgaan aan verschillende soorten kanker omdat ze zijn blootgesteld aan sporen van munitie, munitie die ze soms zelf hebben gebruikt. De soldaten geven ook een stem aan de mensen die leven in gebombardeerde gebieden, mensen die normaal gesproken niet geïnterviewd worden omdat het onmogelijk is om een visum voor die gebieden te regelen.”
“De soldaten mochten zeggen wat ze wilden, zo lang als ze wilden. Dat leverde me in totaal meer dan veertig uur materiaal op. Het materiaal dat ik in de installatie gebruik, is ge-edit en vooral gericht op persoonlijke ervaringen, zodat mensen zich kunnen vereenzelvigen met de soldaten die de verhalen vertellen. In de installatie staat ook een sculptuur gemaakt van ferrovloeistof, vloeistof die reageert op magnetische velden en wordt gebruikt om kanker te lokaliseren en als camouflagemateriaal in de vorm van verf voor militaire doeleinden. Ook bevat mijn installatie medische dossiers van de soldaten, privé-eigendommen en biopsie samples waaruit blijkt dat er sprake is van een afwijkend soort kanker. Daarmee bedien ik drie groepen mensen: mensen die op zoek zijn naar informatie, mensen die houden van metaforische verhalen en mensen die geraakt willen worden.”
“Oorlog klinkt als iets dat ver weg gebeurd, in Irak of Afghanistan bijvoorbeeld, maar de sporen van munitie creëren nieuwe deeltjes die ook in ons eten en drinken terecht kunnen komen. Die deeltjes vormen een interessant aspect van menselijke vernietiging: vrijwel onzichtbaar, maar toch aanwezig. Denken dat oorlogen alleen ver weg voorkomen, is dus naïef en het is boeiend om te bekijken hoe de wapens die we elders gebruiken uiteindelijk toch bij ons terugkeren.”
BOGOMIR & DE FILMACADEMIE
Het idee voor Hospitality is ontstaan tijdens je afstuderen aan de Rietveld Academie en uitgewerkt op de Filmacademie, in de master film. Welke rollen spelen film en de Filmacademie in jouw werk?
“Ik ben opgegroeid in Joegoslavië waar hedendaagse kunst veel minder dominant is dan film. Iedereen daar kent, praat en discussieert over films. Vooral in de oorlog speelden films een grote rol, ze vormden een manier om te ontsnappen aan de realiteit. Ik realiseerde me dat ik in mijn kunstprojecten een filmische manier van verhalen vertellen imiteer. Het enige verschil is dat ze plaatsvinden in de ruimte en niet op een scherm.”
“Op de Filmacademie mocht ik dingen uitproberen, de juiste tools zoeken, ethische frames bevragen… De master bood me als het ware een veilige zone waarin ik me kon richten op het project, ik hoefde me niet te haasten en kon veel tijd steken in het doen van research.”
BOGOMIR & HET IDFA
De IDFA heeft Hospitality geselecteerd voor DocLab, een platform voor nieuwe en onverwachtse vormen van digitale storytelling. Past Hospitality in dit stramien? En wat verwacht je van publiek?
“Ik heb veel mensen over mijn project verteld omdat ik nieuwsgierig was naar de mening van buitenstaanders. De curator van DocLab, Caspar Sonnen, was meteen geïnteresseerd en heeft me uitgenodigd om Hospitality te laten zien tijdens het IDFA. Ik ben blij dat er mensen zijn die de confrontatie met het onderwerp aan willen gaan, het is een urgent onderwerp. Het IDFA geeft een kans aan mensen die iets verborgens tonen en daarom past Hospitality goed in het progamma.”
“Ik zie zo’n soort expositie als testsituaties en niet als eindresultaat. Ik wil weten hoe mensen reageren op de content die ik presenteer, de keuzes die ik maak, etc. Verder hoop ik dat de informatie die ik geef, wordt verspreid en dat het publiek voor input zorgt waarmee ik verder kan gaan. Maar bovenal hoop ik dat de mensen naar de verhalen van de soldaten zullen luisteren.”
BOGOMIR & VERDER
IDFA is geen eindstation voor Hospitality, eerder een begin. Wat wordt de volgende bestemming?
"Hospitality is ook technisch een ingewikkeld project, daarom streef ik ernaar om instituten te vinden die me ruimte en technische ondersteuning willen geven om het project verder te ontwikkelen. Ik mag het in ieder geval al laten zien op Platform 2, de nieuwe expositieruimte van het NIMk, en in musea in Duitsland, Oostenrijk en Singapore. Elke kans om mijn werk te laten zien, zie ik als een volgende stap.”
Tekst: Marie-Paule Fritschy, www.sterschrift.nl
Beeld: HOSPITALITY door Bogomir Doringer, www.bogomirdoringer.com
in dit artikel:
Meer informatie over:
Meer over Bogomir Doringer:
www.bogormirdoringer.com
(binnenkort online)